Jednoosobowa działalność gospodarcza w Wielkiej Brytanii

Rozpoczęcie działalności gospodarczej w Wielkiej Brytanii jako osoba samozatrudniona (self-employed) może być zaskakująco proste. To rozwiązanie idealne dla tych, którzy chcą pracować na własny rachunek, mieć pełną kontrolę nad swoim czasem i dochodami, a jednocześnie korzystać z uproszczonych przepisów podatkowych i niewielkiej biurokracji.

Najczęściej samozatrudnienie przyjmuje formę sole trader, czyli jednoosobowej działalności gospodarczej – najprostszej i najbardziej elastycznej formy prowadzenia biznesu na Wyspach.

Czym jest self-employed?

Self-employed to osoba prowadząca działalność gospodarczą na własny rachunek. Może to być:

• Sole trader – jednoosobowa działalność,
• Partner w partnership – spółce cywilnej,
• Partner w LLP – spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.

W praktyce, większość osób rozpoczynających działalność zaczyna jako sole trader – bez skomplikowanych procedur i kosztów.

Kto może zostać samozatrudnionym?

Aby zarejestrować się jako self-employed, należy:

• mieć adres w Wielkiej Brytanii,
• posiadać numer ubezpieczenia społecznego (National Insurance Number),
• przebywać w UK przez min. 183 dni rocznie (status rezydenta podatkowego).

Nie jest wymagane obywatelstwo brytyjskie ani status stałego rezydenta.

Rejestracja działalności

Samą działalność można rozpocząć natychmiast, ale rejestracji w HMRC należy dokonać najpóźniej do 5 października po zakończeniu roku podatkowego, w którym pojawił się dochód.

Rejestracji dokonuje się online, a po jej przeprowadzeniu otrzymuje się:

• numer UTR (Unique Taxpayer Reference) – do rozliczeń z HMRC,
• obowiązek corocznego składania zeznania (Self Assessment).

Wymogi licencyjne

W większości przypadków samozatrudnienie nie wymaga uzyskania dodatkowych zezwoleń. Wyjątki dotyczą m.in.:

• sprzedaży alkoholu,
• działalności gastronomicznej,
• transportu osobowego (taksówki),
• opieki nad dziećmi.

W takich przypadkach konieczna jest local authority licence.

Księgowość, podatki i składki

Samozatrudniony jest zobowiązany do:

• corocznego rozliczenia podatku dochodowego (Self Assessment),
• opłacania podatku dochodowego (Income Tax),
• opłacania składek National Insurance (Class 2 i Class 4 NIC).

Progi podatkowe 2024/2025:

• Do £12,570 – kwota wolna od podatku
• £12,571 – £50,270 – 20%
• £50,271 – £125,140 – 40%
• Powyżej £125,140 – 45%

Składki National Insurance:

• Class 2 NIC – obecnie £3.45 tygodniowo, obowiązkowe powyżej £6,725 zysku
• Class 4 NIC – 9% od zysków £12,570–£50,270, 2% od nadwyżki

Od 2024/2025: nawet jeśli nie opłacasz Class 2, rok może być zaliczony jako składkowy, co jest korzystne dla prawa do emerytury.

Koszty działalności – co można odliczyć?

Samozatrudnieni mogą odliczać od podatku wydatki ponoszone w ramach działalności, np.:

• sprzęt biurowy, komputerowy, oprogramowanie,
• internet, telefon – proporcjonalnie do użytku firmowego,
• koszty podróży służbowych i noclegów,
• czynsz, prąd i inne opłaty związane z domowym biurem.

Nie można odliczać kosztów prywatnych ani tzw. rozrywki biznesowej (np. kolacje z klientem).

Biuro w domu

Jeśli prowadzisz firmę z domu, możesz:

• odliczać część kosztów utrzymania (ryczałtem lub proporcjonalnie),
• skorzystać z uproszczonych zasad rozliczeń (fixed rate expenses).

Prowadzenie dokumentacji

Każdy samozatrudniony ma obowiązek:

• prowadzenia ewidencji przychodów i kosztów,
• przechowywania dokumentów przez 5 lat,
• corocznego składania Self Assessment.

Od 2026 roku osoby samozatrudnione z obrotami powyżej £30,000 będą zobowiązane do cyfrowego raportowania w systemie Making Tax Digital – kwartalne raporty i roczne rozliczenie wyłącznie przez zatwierdzone oprogramowanie.

Kara za brak rejestracji lub deklaracji

• £100 – za brak deklaracji w terminie
• dodatkowe kary po 3, 6 i 12 miesiącach
• odsetki od zaległości
• możliwa kontrola HMRC

Czy samozatrudnienie jest dla Ciebie?

Jeśli zależy Ci na elastyczności, szybkim starcie i pełnej kontroli nad dochodami – forma self-employed może być dla Ciebie idealna. Wymaga samodzielności i podstawowej wiedzy księgowej, ale w zamian oferuje prostotę, minimum formalności i realne oszczędności.

Jeśli nie jesteś pewien, czy samozatrudnienie to odpowiednia droga – chętnie doradzimy.

Skontaktuj się z nami – przeprowadzimy Cię przez cały proces od A do Z. Twój biznes, nasze wsparcie.